Fizjoterapia po artroskopii stawu kolanowego

Artroskopia - czyli wziernikowanie stawu za pomocą układu optycznego połączonego lub nie z kamerą i monitorem, należy do mało inwazyjnych technik diagnostyczno-operacyjnych w chirurgii stawów.
Dzięki powiększeniu obrazu diagnostyka stała się bardzo precyzyjna, co wpłynęło na rozwinięcie się specyficznych, mało inwazyjnych technik operacyjnych w różnych schorzeniach stawu kolanowego np.: meniscectomii czy plastyki więzadeł w uszkodzeniach łękotek i więzadeł.

Rodzaj zabiegów artroskopowych stawu kolanowego:

diagnostyczna błony maziowej kolana z biopsją lub bez,
z jedną meniscektomią (przyśrodkową lub boczną włączając golenie łąkotki),
z dwoma meniscektomiami (przyśrodkową i boczną włączając golenie łąkotki)
z przecięciem troczków bocznych rzepki niezależnie od metody,
z szyciem jednej łąkotki (przyśrodkowej lub bocznej), - z szyciem dwóch łąkotek (przyśrodkowej i bocznej),
z uwolnieniem operacyjnym zachyłków kolana (artroliza),
z usunięciem ciał wolnych (osteochondritis dissecans, fragmenty chrząstki itp.)
z częściową synowektomią jedno - kompartmentową (wycięcie pliki),
z synowektomią wielo-kompartmentową (dwa lub więcej przedziałów kolana)
z plastyką powierzchni chrzęstnej (golenie, chondroplastyka termiczna),
z plastyką chrząstki metodą mikrozłamań,
plastyka chrząstki za pomocą przeszczepu własnego z użyciem bloczków chrzęstno - kostnych,
stabilizacja osteochondritis dissecans (strzałki, śruby),
z plastyką dołu międzykłykciowego,
z wycięciem fragmentów uszkodzonych struktur (kikut WKP),
z usunięciem śródstawowych elementów zespalających (śruby, kołki, staplery,
usunięcie wyrośli kostnych,
plastyka więzadła krzyżowego przedniego z użyciem ścięgien mięśni zginaczy kolana autogennych 1/3 środkowej więzadła właściwego rzepki autogennego.

Proces usprawniania po artroskopii :

Można go podzielić na trzy etapy , jest dostosowany indywidualnie dla każdego pacjenta, zależy od rodzaju urazu.
Etapy usprawniania
I – 0 do 3 tygodnia ochrona , bez obciążenia
II – 3 do 6 tygodnia

odzyskanie funkcjonalnego zakresu ruchu,
odzyskanie masy mięśniowej,
odzyskanie sprawności kończyny w zakresie codziennej lokomocji
wyłączenie sportu i ćwiczeń w otwartych łańcuchach kinematycznych, prowadzenie tylko w łańcuchach kinematycznych zamkniętych (lepsza stabilizacja, mniejsze ryzyko urazu, powikłań)

III – 6 do 12 tygodnia

powrót do pełnej sprawności operowanej kończyny (zależy od rodzaju urazu, zabiegu, około po 1-3 miesiącach od zabiegu)

Postępowanie we wczesnym okresie pooperacyjnym:

1) odpowiednie ułożenie kd operowanej

Operowana kończyna powinna być ułożona w lekkim zgięciu w stawie kolanowym oraz w uniesieniu w celu poprawy krążenia i przyśpieszenie resorpcji krwiaka.
Dodatkowo można zastosować stabilizator, ortezę dla poprawy stabilizacji oraz lód

2) Ćwiczenia

ćwiczenia bierne na szynie CPM
ćwiczenia czynne, których celem jest wyuczenie prawidłowej kokontrakcji.
wyuczenie mechanizmów ochronnych ( odciążających)
pierwsze ćwiczenia z obciążeniem można rozpocząć po około 3 miesiącach od zabiegu
ćwiczenia w zamkniętych łańcuchach kinematycznych
ćwiczenia czynne odcinków nie objętych unieruchomieniem
ćwiczenia izometryczne zwykłe : m.pośladkowy , m.czworogłowy
ćwiczenia synergistyczne , synkinetyczne

Najogólniej można stwierdzić, że wszelkie ćwiczenia wykonywane zwłaszcza we wczesnym okresie pooperacyjnym ukierunkowane :

na zwiększenie zakresu ruchów w operowanym stawie,
wzmocnienie siły mięśniowej
nie mogą wyzwalać bólu
po wygojeniu się rany operacyjnej bardzo korzystną formę usprawnienia operowanego stawu stanowią ćwiczenia w basenie, prowadzone pod nadzorem kinezyterapeuty.
dużą wartość terapeutyczną mają także ćwiczenia bloczkowe wykonywane w odciążeniu kończyny.

Etap pierwszy – ćwiczenia wstępne

1. w pozycji leżąc na plecach ,zegnij stawy kolanowe do ok. 10 stopni
2. nie wykonuj ruchu w tym ćwiczeniu tylko dociskaj pięty do łóżka
3. przytrzymać 7 sekund w tej pozycji
4. powtórzyć 10x

II)

1. w pozycji leżąc na plecach, z wyprostowany kd
2. powoli wyprostuj kolano i lekko unieś stopę w górę od łóżka
3. przytrzymać 7 sekund w tej pozycji
4. powtórzyć 10x
Utrudnienie :- zastosować obciążenie 0.5 kg i stopniowo zwiększać obciążenie do max. 2,5kg na przestrzeni 4 tygodni

III)

1. w pozycji leżąc na brzuchu, z ręcznikiem umieszczonym pod stopą
2. powoli dociskać stopę do podłoża
3. przytrzymać 7 sekund w tej pozycji
4. powtórz 10x

IV)

1. w pozycji leżąc na plecach, kd zgięte
2. ściśni pośladki , wciągnij brzuch
3. przytrzymaj 7 sekund w tej pozycji
4. powtórz 10x

1. w pozycji stojącej , przytrzymując się poręczy
2. unoś w górę kd , trzymaj staw kolanowy wyprostowany
3. wróć do pozycji początkowej
4. powtórz 10x
Są to ćwiczenia wykonywane w pierwszej dobie po operacji, powinny być wykonywane trzy razy dziennie.
Pionizację wykonujemy w 2 dniu.

Etap drugi – średnio zaawansowny 2 tygodnie po zabiegu

1. w pozycji leżąc na plecach, podłóż pod kolano zwinięty ręcznik
2. powoli wyprostuj kolano i lekko unieś stopę w górę od łóżka, ciągle zachowując kontakt z ręcznikiem
3. przytrzymać 7 sekund w tej pozycji
4. powtórzyć 10x
Utrudnienie :- zastosować obciążenie 0.5 kg i stopniowo zwiększać obciążenie do max.2,5kg na przestrzeni 4 tygodni

II)

1. w pozycji stojącej, trzymając się krzesła, stołu
2. lekko zegnij kd ok.15- 30 cm „mini przysiad nie zginaj kd do kąta 90 stopni
3. powoli powróć do pozycji wyjściowej
4. powtórz 10x

III)

1. w pozycji stojącej, trzymając się krzesła, stołu, ściany
2. delikatnie zegnij kd tak aby piętą dotknąć pośladka
3. powoli powróć do pozycji wyjściowej
4. powtórz 10x

Etap trzeci - zaawansowany

1. w pozycji stojącej, trzymając się krzesła, stołu
2. delikatnie zegnij kd tak aby przenieść ciężar ciała na całą stopę, zdrową kd unieś w górę – przysiad na jednej nodze , nie przesadzać ze zgięciem
3. powoli powróć do pozycji wyjściowej
4. powtórz 10x

II)

1. w pozycji stojącej, przygotuj stopień
2. wykonaj krok w przód operowaną kd na stopień, a następnie dostaw zdrową kd
3. powoli powróć do pozycji wyjściowej
4. powtórz 10x
Inna wersja – w pierwszej kolejności można wykonać tylko krok w przód i tył operowanej kd

III)

1. w pozycji stojącej, przygotuj stopień
2. wykonaj krok w bok operowaną kd na stopień, a następnie dostaw zdrową kd
3. powoli powróć do pozycji wyjściowej
4. powtórz 10x
Inna wersja – w pierwszej kolejności można wykonać tylko krok w bok i dół operowanej kd

IV)

1. w pozycji siedzącej, z kd wyprostowaną na taborecie
2. unieś kd w górę
3. przytrzymać 7 sekund w tej pozycji
4. powtórzyć 10x

V)

1. w pozycji leżącej, zegnij biodro, złap swoje udo powyżej stawu kolanowego
2. powoli wyprostuj staw kolanowy
3. przytrzymać 7 sekund w tej pozycji
4. powtórzyć 10x

VI)

1. w pozycji leżącej obok framugi drzwi , oprzyj operowaną kd piętą o framugę
2. im bliżej będziesz framugi tym większe będzie rozciągnięcie, delikatnie przesuń biodra w kierunku framugi
3. przytrzymać 7 sekund w tej pozycji
4. powtórzyć 10x

VII)

1. Zacznij ćwiczenia na rowerku od 10 minut dziennie
2. Zwiększaj czas ćwiczenia o 1 minutę każdego dnia.

Bezpieczny powrót do sportu wyczynowego dobierany jest indywidualnie może nastąpić po odzyskaniu pełnej sprawności stawu i kontroli mięśniowej sensomotorycznej.
Kokontrakcja polega na świadomym kontrolowaniu napięcia mięśni kolana w sposób, który zapewnia wytworzenie stabilizacji czynnej (mięśniowej) stawu i ochronę przed nadmiernym obciążeniem.
Unikać biegania do 6-8 tygodni

3) Nauka chodu o kulach
Nauka chodu w 2 dobie po zabiegu.
Schemat chodu o kulach i nauka chodu po schodach

• kule – operowana kd – zdrowa kd
• kule + operowana kd – zdrowa kd

Wchodzenie :

1) Zdrowa
2) Operowana

Schodzenie :
1) Operowana
2) Zdrowa

4) Informacje dodatkowe

opatrunek można usunąć następnego dnia po zabiegu
można brać prysznic ale należy uważać aby woda nie miała kontaktu z raną, aby nie nasiąkła podczas kąpieli
jeśli rana nie wygoiła się nie należy brać kąpieli w wannie
po zabiegu możesz chodzić bez wspomagania (kule) , natomiast lekarz może doradzić używanie jednak kul łokciowych, laski, balkonika
można lekko obciążać operowaną kończynę
unikać prowadzenia samochodu przez okres do tygodnia po zabiegu
unikać obrotów, skrętów ciała

unikać długich pozycji stojących, (osoby wykonywające prace w tej pozycji powinny dostosować stanowisko pracy do urazu czyli pracować w pozycji siedzącej)

Dodatkowo można zastosować taping w celu polepszenia stabilizacji i propriocepcji lub zmniejszenia obrzęku.