Fizjoterapia w rozszczepie kręgosłupa

ROZSZCZEP KRĘGOSŁUPA (Spina Biffida)

1.To niedorozwój i zaburzenie łączenia punktów kostnienia trzonów i łuków kręgów prowadzące do powstania szczeliny.
2.Jest wynikiem braku czasowej koordynacji etapów rozwoju uk.komorowego.

Przyczyny powstania :

• j.w przepuklinie oponowo-rdzeniowej
• nieprawidłowości chromosomalne
• przyjmowanie kw.walproinoweo
• przyjmowanie leków przeciwdrgawkowych
• hipertermia : nadużywanie solarium
• czynniki środowiskowe

Charakterystyka :

• Jest przyczyną wtórnego do porażenia rdzenia kręgowego upośledzenia funkcji motorycznych dzieci.
• Pod względem częstości występowania wad wrodzonych zajmuje II miejsce po zespoleDowna
• Dotyczy najczęściej odcinka L5-S1 ale może dotyczyć każdego odcinka
• Charakteryzuje się występowaniem uzewnętrzniającego się worka przepuklinowego w okolicy grzbietowej ( podział ze względu na zawartość )
• Przy umiejscowieniu przepukliny w odcinku C-Th występuje porażenie spastyczne.
• Przy umiejscowieniu przepukliny w odcinku L-S występuje porażenie wiotkie.

Rodzaje rozsczepu :

1. Jawny rozszczep – jeśli wadzie towarzyszy niedorozwój rdzenia kręgowego i jego osłon Przez ubytek w łukach tworzy się uwypuklenie przepukliny utworzeonej z opon,rdzenia kręgowego wypełnionej płynem mózgowo-rdzeniowym .Inna nazwa to otwarty roszczep.
2. Ukryty rozszczep – jeśli wadą dotknięty jest tylko uk.kostny bez tk.nerwowej i opon. Inna nazwa to zamknięty rozszcep.( spina biffida occulata)

Najczęściej umiejscawia się w odcinku L-S. Nie stwierdza się objawów klinicznych.

Objawy :

• skóra zabarwiona
• owłosienie
• uwypuklenie tk.tłuszczowej
• torbiele

Inny podział rozszczepu :

1) TYLNE – w których niedochodzi do zespolenia tylnej części łuków kręgów i niewytworzenia wyrostka kolczystego
2) PRZEDNIE – najczęściej w od.C-Th jest to szczelina dzieląca trzon lub kilka kręgów na równe niejednorodne części
3) CAŁKOWITE – rzadkie, obejmują zarówno łuki jak i trzony

Pod względem zawartości worka przepuklinowego wadę można podzielić na :

• Meningocele ( spina biffida cystica) – przepuklina oponowa
• Myelocele – przepuklina rdzeniowa
• Meningomyelocele - przepuklina oponowo-rdzeniowa
• Lipomeningocele – przepuklina oponowo-tłuszczowa

1.Meningocele

• w miejscu rozszczepu występuje tylko uwypuklenie opony ; twardej, pajęcznej
• miejsce to pokryte jest skórą
• rzadko występują zmiany neurologiczne

2.Myelocele

• widoczna w postaci ciemnoczerwonej płyty rdzeniowej na poziomie skóry
• występują ciężkie zaburzenia neurologiczne
• występują wady wrodzone np.stopa końsko-szpotawa,dysplazja stawów biodrowych,przykurcze wyprostne,wodogłowie

3.Meningomyelocele

• opisana w pliku przepuklina oponowo-rdzeniowa

4.Lipomeningocele

• powierzchniowa masa tk.tłuszczowej znajduje się w dolnej części odcinka L-S
• nie występują w niej objawy neurologiczne
• nie występuje wodogłowie
• występuje osłabienie funkcji jelit i pęcherza moczowego

Obraz zaburzeń może być :

• symetryczny
• asymetryczny
• całkowity
• częściowy
• zawsze trwały

Poziomy uszkodzenia i charakterystyka dysfunkcji :

I ) Uszkodzenie rdzenia w odcinku piersiowym ( Th)

• należy do wysokich uszkodzeń rdzenia
• brak odruchu rdzeniowego
• występują wiotkie kkd
• występowanie „żabich nóg” ( odwiedzione,zrotowane na zewnątrz i zgięte w st.kolanowym i biodrowym)
• występuje przykurcz zgięciowy w st.kolanowym
• stopa ustawiona końsko
• przy pozostawianiu dziecka w pozycji na wznak może dojść do zaniku mięśni i pozostałych tk.miękkich
• utrwalenie się podeszwowego zgięcia stopy ( występuje u dzieci z całkowitym porażeniem kkd)

ZAPOBIEGANIE

• ułożenie na brzuchu
• gimnastyka zakresu ruchu w st.biodrowym, kolanowym
• owijanie kkd bandażem w wyproście i odwiedzeniu

II) Uszkodzenie rdzenia w odcinku L1-L3

• należy do wysokich uszkodzeń rdzenia
• silne mięśnie zgincze i odwodziciele st.biodrowego, pozostałe mięśnie słabe
• występuje przykurcz wyprostny w st.kolanowym
• występuje stopa końska , końsko-szpotawa,koślawa
• często występuje podwichnięcie i przemieszczenie w st.biodrowym

III) Uszkodzenie rdzenia w odcinku L4-L5

• należy do niskich uszkodzeń rdzenia
• silne mięśnie zginacze i przywodziciele
• uszkodzenie to zagrożone jest wczesną dyslokacją lub późniejszym podwichnięciem
• często występuje wada stóp końsko-szpotawa

IV) Uszkodzenia rdzenia w odcinku kości krzyżowej (S)

• duża sprawność mięśni
• rzadko występuje podwichnięcie biodra
• rzadko dochodzi do przykurczów w st.biodrowych
• występują niewielkie zaburzenia chodu
• mniejsze ryzyko wystąpienia wodogłowia

Rehabilitacja :

Plan rehabilitacji ustalony jest w zależności od poziomu uszkodzenia rdzenia i rozległości porażeń.
Pierwsze leczenie obejmuje

• zamknięcie rany w ciągu 72h od porodu (zapobiegamy w ten sposób infekcjom rdzenia kręgowego)
• leczenie wodogłowia ( wszczepienie przetoki odbarczającej)
• cewnikowanie uk.moczowego

Plan usprawniania zależny od wieku:

• profilaktyka odleżyn, przykurczów , zniekształceń
• bierne zabezpieczanie porażonych stawów przed zwichnięciem, uszkodzeniem
• stabilizacja st.biodrowych
• stymulacja rozwoju czynności ruchowych
• pionizacja
• nauka chodu
• utrzymanie i doskonalenie sprawności

U dzieci z uszkodzeniem od.Th terapia polega na :

• wzmocnieniu mięśni tułowia, obręczy barkowej i kkg
• stosowanie ćwiczeń kształtujących utrzymanie równowagi
• pionizacja w aparatach stabilizujących
• ćw.bierne kkd

U dzieci z uszkodzeniem od.L i S terapia polega na :

• wzmacnianiu mm.tułowia i kkg
• usprawnianiu mm obslugujących stawy kkd
• ćw.równoważne ( piłka, wałki, równoważnia)

Stosowanie metody NDT-Bobath według założeń :

• hamowanie patologicznych odruchuów wczesnodziecięcych
• ułatwienie fizjologicznych wzorców ruchowych
• stymulacja rozwoju psychoruchowego

Usprawnianie :

Można rozpocząć we wczesnym przedoperacyjnym okresie zanim rana zostanie zamknięta w celu ustalenia poziomu uszkodzenia rdzenia
1) Ręczna ocena mięśni
2) Badanie zakresu ruchu
3) Badanie czucia

Usprawnianie dorastającego dziecka :

• kontynuowanie aktywności, która poprawia pozycjonowanie i utrzymanie równowagi głowy i tułowia
• ćwiczenia w siadzie stymulujące utrzymywanie równowagii (poprawiają kontrolę głowy i tułowia, dostaracza doświadczeń oko-ręka)
• stosowanie odpowiednich pozycji trzymania , noszenia

Bibliografia :
Zębaty&Weiss – Fizjoterapia
Tecklin – Fizjoterapia pediatryczna
Wośko – Problemy ortopedyczno-rehabilitacyjne u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową Nowotny – Zarys rehabilitacji w dysfunkcjach narządu ruchu http://www.spinabifidamoms.com/english/about.html http://www.spineuniverse.com/displayarticle.php/article234.html
Rysunki A.D.A.M