Testy stosowane w spastyczności
Skale i testy stosowane w spastyczności.
Załącznik nr.1 – Skala Ashwortha
0 – Bez zwiększonego napięcia mięśniowego
1 – Niewielkie zwiększenie napięcia powodujące „przytrzymanie” podczas poruszania kończyną w kierunku zgięcia lub wyprostu
2 – Bardziej zaznaczone zwiększenie napięcia, ale kończyna zgina się lub prostuje z łatwością
3 – Znaczne zwiększenie napięcia, ruch bierny trudny do wykonania
4 – Kończyna usztywniona w zgięciu lub wyproście
Załącznik nr.2 – Zmodyfikowana skala Ashwortha
0 – Napięcie prawidłowe lub obniżone
1 – Nieznaczny wzrost napięcia objawiający się oporem i uwolnieniem lub minimalnym wzrostem napięcia mięśni w końcowej fazie ruchu zginania lub prostowania
+ 1 – Nieznaczny wzrost w stanie napięcia mięśnia objawiający się oporem i uwolnieniem oraz występujący w drugiej połowie zakresu ruchu w stawie
2 – Bardziej zaznaczony wzrost napięcia mięśnia przez większą część zakresu ruchu w stawie, ale dotknięta część kończyny daje się łatwo poruszać
3 – Wyraźny wzrost napięcia mięśnia, ruch bierny trudny do wykonania
4 – Dotknięta część sztywna w zgięciu i wyproście
Załącznik nr.3 – Skala Tardieu
Metoda określa ograniczenie zakresu przy ruchu biernym prowadzonym :
- wolno
- szybko
Pierwszy pomiar interpretowany jest jako ograniczenie spowodowane zwiększoną wtórnie sztywnością mięśni i tkanki łącznej. Drugi pomiar interpretowany jest jako spastyczność. Podstawę pomiaru spastyczności stanowi kąt zatrzymania ruchu i szybkość, przy której uzyskano zatrzymanie. Napięcie mięśniowe oceniane jest na podstawie oceny odpowiedzi mięśniowej na różne prędkości rozciągania. Ocenie zostaje poddana jakość reakcji mięśniowej podczas ruchu kończyną z określoną prędkością oraz kąt, przy którym pojawia się reakcja mięśniowa.
Kąt spastyczności : to różnica między kątem zatrzymania przy powolnym ruchu (V1) a kątem zahamowania ruchu wykonywanego z największą prędkością (V3). Szybkość ruchu części kończyny opadającej pod wpływem siły ciężkości (V2) stanowi wartość pośrednią Dla każdej grupy mięśniowej określa się reakcje na rozciągnięcie przy różnej szybkości za pomocą : jakości reakcji mięśniowej i kąta reakcji mięśniowej.
Pozycja wyjściowa do badania: Badanie stawów kończyny górnej przeprowadza się w pozycji siedzącej ze stawem łokciowym zgiętym do kąta 90 stopni(z wyjątkiem, gdy jest badany staw łokciowy) przy zalecanych ułożenia stawów i szybkości V3 lub V2. Zginacz palców 40-120j.80-250j. Badanie stawów kończyny dolnej przeprowadza się w pozycji leżącej na plecach przy zalecanych pozycjach stawów i szybkościach ruchu
Szybkość rozciągania |
Jakość reakcji mięśniowej (X) |
Kąt reakcji mięśniowej (Y) |
V 1–tak wolno jak to jest możliwe |
0–brak oporu w ciągu całego ruchu |
Zmierzony w pozycji minimalnego rozciągnięcia mięśnia (odpowiadającemu kątowi, przy którym pojawia się reakcja mięśnia na rozciąganie) dla wszystkich stawów z wyjątkiem stawu biodrowego, gdzie jest to zależne od anatomicznej pozycji spoczynkowej dla poszczególnych grup mięśniowych. |
V2–szybkość segmentu kończyny opadającego pod wpływem siły ciężkości |
1–Niewielki opór w ciągu całego ruchu biernego, bez wyraźnych przytrzymań przy określonym kącie |
Zmierzony w pozycji minimalnego rozciągnięcia mięśnia (odpowiadającemu kątowi, przy którym pojawia się reakcja mięśnia na rozciąganie) dla wszystkich stawów z wyjątkiem stawu biodrowego, gdzie jest to zależne od anatomicznej pozycji spoczynkowej dla poszczególnych grup mięśniowych. |
V3–tak szybko jak to jest możliwe (szybciej niż tempo samoistnego opadania segmentu kończyny pod działaniem siły ciężkości) |
2–wyraźne przytrzymywanie przy określonym kącie, zaburzające ruch bierny, z następczym rozluźnieniem |
Zmierzony w pozycji minimalnego rozciągnięcia mięśnia (odpowiadającemu kątowi, przy którym pojawia się reakcja mięśnia na rozciąganie) dla wszystkich stawów z wyjątkiem stawu biodrowego, gdzie jest to zależne od anatomicznej pozycji spoczynkowej dla poszczególnych grup mięśniowych. |
V1-wykorzystuje się w ocenie biernego zakresu ruchu V2 i V3-służą do oceny spastyczności |
3–klonus wywołujący zmęczenie (trwający krócej niż 10sek.podczas utrzymania rozciągniętego mięśnia z siłą niepozwalającą na jego rozluźnienie)występujący przy określonym kącie |
Zmierzony w pozycji minimalnego rozciągnięcia mięśnia (odpowiadającemu kątowi, przy którym pojawia się reakcja mięśnia na rozciąganie) dla wszystkich stawów z wyjątkiem stawu biodrowego, gdzie jest to zależne od anatomicznej pozycji spoczynkowej dla poszczególnych grup mięśniowych. |
V1-wykorzystuje się w ocenie biernego zakresu ruchu V2 i V3-służą do oceny spastyczności |
4 – klonus nie wywołujący zmęczenia(trwający dłużej niż 10sek.) cd.jak w 3. |
Zmierzony w pozycji minimalnego rozciągnięcia mięśnia (odpowiadającemu kątowi, przy którym pojawia się reakcja mięśnia na rozciąganie) dla wszystkich stawów z wyjątkiem stawu biodrowego, gdzie jest to zależne od anatomicznej pozycji spoczynkowej dla poszczególnych grup mięśniowych. |
Staw |
Grupa mięśniowa |
Barkowy |
Przywodziciele w poziomie (V3) Przywodziciele w pionie (V3) Rotatory wewnętrzne (V3) |
Łokciowy |
Zginacze (ramię przywiedzione, V2) Prostowniki (ramię odwiedzione, V3) Nawracacze przedramienia (ramię przywiedzione, V3) Odwracacze przedramienia (j.w) |
Promieniowo- nadgarstkowy |
Zginacze (V3) Prostowniki (V3) |
Biodrowy |
Prostowniki (staw kolanowy wyprostowany, V3) Przywodziciele (j.w) Rotatory zewnętrzne (staw kolanowy zgięty do 90 stopni V3) Rotatory wewnętrzne (j.w) |
Kolanowy |
Prostowniki (biodro zgięte do kąta 30 stopni, V2) Zginacze(biodro, V3) |
Skokowy |
Zginacze podeszwowe (kolano zgięte do kąta 30 stopni, V3) |
Załącznik nr.4 – Skala Napięcia Mięśni Przywodzicieli (Adduktor Tone Rating Scale)
0 – brak wzmożonego napięcia
1 – napięcie nieznacznie wzmożone, łatwe odwiedzenie do kąta 45 stopni
2 – odwiedzenie do kąta 45 stopni wymaga lekkiego wysiłku
3 – odwiedzenie do kąta 45 stopni wymaga umiarkowanego wysiłku
4 – odwiedzenie do kąta 45 stopni wymaga współpracy dwóch osób
Załącznik nr.5 – Skala oceny odruchów ścięgnistych
0 – odruch zniesiony
+/- odruch wywołany jedynie wzmocnieniem
+1 – odruch prawidłowy, lecz stłumiony
+2 – odruch prawidłowy
+3 – odruch wzmożony
+4 – skurcz kloniczny
Załącznik nr.6 – Skala częstości występowania spazmów mięśniowych wg.Penna
0 – brak spazmów
1 – łagodny spazm wywołany stymulacją
2 – nieregularny, silny spazm pojawiający się rzadziej niż raz na godzinę
3 – spazmy pojawiające się częściej niż raz na godzinę
4 – spazmy pojawiające się 10 i więcej razy na godzinę
Załącznik nr.7 – Skala częstości występowania spazmów mięśniowych wg.Snowa
0 – brak spazmów
1 – jeden lub mnie w ciągu doby
2 – od jednego do pięciu
3 – od pięciu do dziewięciu
4 – powyżej dziesięciu w ciągu doby
Załącznik nr.8 – Skala MRC (Medical Research Council Scale)
0 – brak napięcia mięśniowego
1 – wyczuwalny ślad napięcia mięśniowego podczas próby wykonania ruchu
2 – czynny ruch w warunkach obciążenia
3 – czynny ruch przeciwko sile ciężkości
4 – czynny ruch przeciwko sile ciężkości z dodatkowym obciążeniem
5 – prawidłowa siła mięśniowa
Załącznik nr.9 – Testy wykorzystywane w ocenie zakresu ruchomości
1) Test Duncan-Ely
Cel : Umożliwia różnicowanie przykurczu mięśnia prostego uda od wzmożonego napięcia
mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Pozycja wyjściowa : na brzuchu
Ruch : bierny ruch zgięcia w stawie kolanowym
Wynik : jednoczesne mimowolne zgięcie w stawie biodrowym (uniesienie miednicy) świadczy o ograniczeniu ruchomości mięśnia prostego uda.
2) Test Thomasa
Cel :Umożliwia wykrycie przykurczu w mięśniu biodrowo-lędźwiowym lub wzmożonego napięcia o charakterze spastyczności.
Pozycja wyjściowa : na plecach
Ruch : maksymalne zgięcie w stawie biodrowym nietestowanej kończyny
Wynik : jednoczesne mimowolne zgięcie w stawie biodrowym testowanej kończyny świadczy o przykurczu lub spastyczności mięśnia biodrowo-lędźwiowego.
3) Test Silverskiolda
Cel : Umożliwia różnicowanie napięcia w mięśniu brzuchatym łydki od napięcia w mięśniu płaszczkowatym.
Pozycja wyjściowa : siad prosty
Ruch : bierny ruch zgięcia grzbietowego stopy w pozycji ze stawem kolanowym wyprostowanym , a następnie zgiętym
Wynik :
I – jeżeli przy zgiętym stawie kolanowym uzyska się większy zakres ruchu w stawie skokowym wtedy ograniczenie ruchomości spowodowane jest spastycznością w mięśniu brzuchatym łydki
II - jeżeli przy wyprostowanym stawie kolanowym uzyska się większy zakres ruchu w stawie
skokowym wtedy ograniczenie ruchomości spowodowane jest spastycznością w mięśniu płaszczkowatym
III – jeżeli ograniczenie ruchu jest takie same w obu pozycjach kolana, spastyczność
obejmuje głównie mięsień płaszczkowaty
4) Test oceny mięśni kulszowo-goleniowych
Cel : Umożliwia różnicowanie napięcia w mięśniach kulszowo-goleniowych od napięcia w
przywodzicielach uda.
Pozycja wyjściowa : na plecach
Ruch : ruch odwodzenia z kończynami dolnymi wyprostowanymi a następnie zgiętymi w stawach kolanowych z podudziami zwisającymi poza brzeg kozetki
Wynik : jeżeli podczas badania większe odwiedzenie jest możliwe przy zgiętych stawach kolanowych niż przy wyprostowanych wskazuje to na przykurcz w mięśniach kulszowo – goleniowych.
Załącznik nr.10 – Skala Brunnstrom
Kończyna górna |
Ręka |
|
1 |
Pacjent nie wykonuje żadnych ruchów, nie napina mięśni – napięcie mięśniowe wiotkie |
Brak ruchów |
2 |
Zaznaczają się podstawowe synergie lub ich komponenty, zamiast ruchów stwierdza się tylko napinanie mięśni, pojawia się spastyczność |
Możliwy jakikolwiek ruch lub napięcie mięśni ręki |
3 |
Podstawowe synergie lub ich komponenty występują wyraźnie i mają charakter ruchu dowolnego, nasilenie spastyczności maksymalne |
Zginanie ręki w pięść, ruch zginania i prostowania nadgarstka, możliwe utrzymanie przedmiotu chwytem hakowym |
4 |
Spastyczność zmniejsza się, ruchy czynne przekraczają zakres samych synergii, możliwe są ruchy izolowane w pojedynczych stawach |
Ruchy obrotowe nadgarstka, zginanie i prostowanie palców, chwyt boczny |
5 |
Spastyczność zmniejsza się, stwierdza się ruchy izolowane, niezależne od podstawowych synergii |
Wykonywanie chwytu opozycyjnego, cylindrycznego, sferycznego, masowe prostowanie palców |
6 |
Możliwe jest swobodne wykonywanie ruchów izolowanych, ruchy są dobrze skoordynowane, napięcie mięśniowe zbliżone do prawidłowego |
Ruchy precyzyjne, rzut piłeczką, zapinanie i rozpinanie guzików |
pkt |
Kończyna dolna |
1 |
Brak napięcia mięśni i niemożność wykonywania jakichkolwiek ruchów |
2 |
Pojawiają się podstawowe synergie i ich komponenty, ruchy możliwe w pozycji leżącej lub stojącej, występuje napięcie o charakterze spastycznym |
3 |
Wyraźnie występują synergie lub ich komponenty, nasilenie spastyczności maksymalne |
4 |
Występują pojedyncze ruchy izolowane, np.zgięcie w stawie kolanowym do kąta 90 stopni, zginanie grzbietowe stopy w pozycji siedzącej, spastyczne napięcie zmniejsz się |
5 |
Spastyczne napięci mięśni utrzymuje się w nieznacznym stopniu, możliwe izolowane zgięcie w stawie kolanowym w pozycji stojącej |
6 |
Możliwy swobodny chód ze zmienną prędkością, dowolne nawracanie stopu w pozycji stojącej, napięcie mięśni zbliżone do prawidłowego |
Synergię należy rozumieć jako reakcję mięśniową prymitywną, zależną od woli, w której masowe współdziałanie grup mięśniowych (prostowniki, zginacze) powoduje wykonanie ruchu z siłą niezależną od potrzeby, według prymitywnego stereotypu.
Załącznik nr.11 – Podział reakcji stowarzyszonych
Łagodnie nasilone |
Średnio nasilone |
Bardzo nasilone |
Pojawiają się tylko przy pokonywaniu siły grawitacji lub w trakcie intensywnych wysiłków |
Upośledzają ruch przeciwko sile ciężkości |
Upośledzają aktywność ruchową |
Napięcie wzrasta lokalnie |
Obejmują proksymalne i dystalne części kończyny |
Obejmują całą połowę ciała |
Mogą pojawić się w sytuacjach stresogennych |
Zanikają wraz z zakończeniem aktywności ruchowej, która je wywołuje |
Nie zanikają wraz z zakończeniem aktywności ruchowej lecz jakiś czas po niej |
Załącznik nr.12 – Zmodyfikowana skala porządkowa
Nr. |
Opis |
„0” |
Chód na palcach Wzorzec palce - palce |
„1” |
Czasem cała stopa, czasem palce |
„2” |
Pełne i stałe obciążenie stopy |
„3” |
Wzorzec pięta - palce |
Załącznik nr.13 – Test „Up&Go”
Polega na ocenie czasu potrzebnego choremu do samodzielnego wstania z krzesła, przejścia 3 metrów, obrotu, powrotu do krzesła i samodzielnego przejścia do siadu.