Amputacje - ogólne informacje

Definicje amputacji

  • Amputacja (odjęcie) – zabieg operacyjny polegającego na usunięciu narządu lub jego części
  • Jeżeli odjęcie kończyny przebiega poprzez rozdzielenie kości w stawie, a nie jej przecięcie, to operację taką nazywamy wyłuszczeniem

Wskazania do amputacji

  • BEZWZGLĘDNE
    • >PIERWOTNE (NATYCHMIASTOWE)
    • > WTÓRNE (ODROCZONE)
  • WZGLĘDNE

WSKAZANIA BEZWZGLĘDNE, PIERWOTNE, WTÓRNE (ODROCZONE)

  • amputacje dokonane już przez uraz
  • masywne zmiażdżenia kończyn
  • zgorzel gazowa o gwałtownym przebiegu
  • głębokie oparzenia i odmrożenia
  • postępujące niedokrwienie z martwicą kończyny (90%)

WSKAZANIA WZGLĘDNE

  • wady wrodzone
  • uporczywe dolegliwości bólowe
  • nabyte zniekształcenia kończyn uniemożliwiające ich obciążenie
  • rozległe rany, owrzodzenia, przetoki
  • zainfekowane stawy rzekome

Techniki amputacji

  • AMPUTACJA OTWARTA
  • AMPUTACJA ZAMKNIĘTA

Amputacja na poziomie stopy

  • możliwie oszczędnie
  • zachować paluch
  • do poziomu podstaw kości śródstopia – kikut bardzo użyteczny
  • nie wymaga specjalnego zaprotezowania (modyfikacja obuwia wkładką z czubkiem)

AMPUTACJA Scharpa-Jägera

  • przez bliższe odcinki kości śródstopia
  • dłuższy płat podeszwowy – blizna nie narażona na ucisk

Kikut LISFRANCA

  • amputacja w stawie stępowo- śródstopnym
  • tendencja do zniekształcenia końsko- szpotawego
  • p/wskazany u kobiet – względy kosmetyczne

AMPUTACJA w stawie Choparta

  • staw poprzeczny stępu
  • zniekształcenia końsko-szpotawe
  • trudności w zaprotezowaniu
  • częste owrzodzenia

AMPUTACJA PIROGOWA

  • odjęcie całej stopy z pozostawieniem dolnej części kości piętowej, która przykłada się do końca piszczeli po usunięciu jej chrząstki stawowej
  • stawy rzekome, zrost z przesunięciem

AMPUTACJA SYME`A

  • odjęcie całej stopy -> usunięcie powierzchni stawowej k. piszczelowej i obu kostek -> pokrycie kikuta płatem skórno-mięśniowym spod pięty
  • wskazania: urazy, zniekształcenia stopy, martwica stopy, przewlekłe stany zapalne
  • pogrubienie na końcu – nieestetyczny wygląd protezy

Amputacje na poziomie podudzia

  • od połowy długości goleni do granicy 1/3 bliższej
  • dalsza połowa goleni – zaburzenia ukrwienia
  • im kikut jest dłuższy tym dłuższa jego dźwignia i większa siła -> lepsza czynna kontrola protezy
  • „idealny” kikut – 16-19cm, tj. odjęcie nieco poniżej granicy 1/3 bliższej i środkowej goleni
  • technika Ghormleya – wytworzenie długiego tylnego płata skórno-mięśniowego umożliwia wykonanie mioplastyki – blizna na przedniej powierzchni kikuta

Amputacja na poziomie kolana

  • wyłuszcznie w stawie kolanowym jest wskazane u dzieci
  • zachowuje się szybciej rosnącą nasadę kości -> zapobiega wtórnemu wzrostowemu skracaniu się kikuta
  • u dorosłych rzadko -> kikut uda jest za długi by zamontować nowoczesny mechanizm kolanowy

Amputacja na poziomie uda

  • kikut bardziej funkcjonalny im dłuższy, ale musi być miejsce na szutczny staw kolanowy
  • „idealny” kikut 7-8 cm powyżej szczeliny stawu kolanowego
  • 3-4cm odcinek od guza kulszowego w dół należy zawsze usunąć (za krótki dla protezy udowej, a za długi na wyłuszczenie w biodrze)

AMPUTACJA GRITTI-STOKESA

  • odjęcie tuż nad kłykciami udowymi
  • przyłożenie rzepki po usunięciu jej chrząstki stawowej do końca kości udowej
  • koniec kikuta pokryty płatem skóry z przedniej powierzchni kolana

AMPUTACJA CALLANDERA

  • podobna do poprzedniej
  • rzepkę usuwa się w całości zachowując jej aparat ścięgnowo- powięziowy


Amputacja na poziomie biodra

  • wyłuszczenie w stawie biodrowym pozostawia ciężkie kalectwo
  • odjęcie całej kończyny przez talerz k. biodrowej/z połową miednicy (hemipelvectomia) tylko w przypadku guzów złośliwych okolicy biodra

Amputacja na poziomie ręki

  • jak najoszczędniejsza amputacja
  • u pracowników fizycznych – w całości zachować głowę kości śródręcza -> siła chwytu
  • u pracowników umysłowych – palec usuwa się wraz z głową kości śródręcza -> bardziej estetyczny wygląd
  • sam nadgarstek jest kłopotliwy w zaprotezowaniu

Amputacja na poziomie przedramienia

  • ruchy rotacyjne przedramienia są funkcją długości kikuta
  • ruchy zginania i prostowania zostają zachowane bez względu na poziom odjęcia

Amputacja na poziomie łokcia

  • wyłuszczenie w stawie łokciowym tylko u dzieci i dorosłych u których względy czynnościowe są ważniejsze od estetycznych
  • mechanizm łokciowy wymaga przestrzeni -> ramię protezy jest przedłużone, a łokieć jest niżej niż po zdrowej stronie

Amputacja na poziomie ramienia

  • oszczędzamy każdy odcinek oprócz 4- 5cm obwodowych (mechanizm łokciowy)
  • zachować należy choćby głowę kości ramiennej -> lepsze warunki kontroli i zawieszenia protezy; prawidłowy obrys barku

Amputacja na poziomie barku

  • podobnie jak w przypadku biodra
  • odjęcie łopatki i obojczyka tylko w neo złośliwych tej okolicy

KIKUT KRUKENBERGA

  • wskazany u osób niewidomych po obustronnych amputacjach rąk
  • na kikutach przedramienia oddzielając od siebie k. promieniową i łokciową
  • wytwarzane są „szczypce”, które pacjent może otwierać i zamykać

KIKUT KINEPLASTYCZNY

  • wytworzenie tunelu poprzecznego w m. 2-głowym ramienia (kikut przedramienia) lub piersiowym większym (kikut ramienia)
  • w tunel wprowadza się „orczyk” od którego biegną cięgła do końcówki protezy
  • dowolny skurcz mięśnia zostaje przeniesiony na końcówkę protezy

KIKUT MARQUARDTA

  • dotyczy kikuta ramienia
  • przecięcie k. kikuta 6-8cm powyżej jej końca i ponowne zespolenie pod kątem 45-60˚
  • zyskuje się jakby hak na końcu kikuta
  • pewniejsze osadzenie protezy na końcu kikuta

Opracowanie: Łukasz Rosenau

Najnowsze artykuły z tej kategorii