Fizjoterapia w stwardnieniu rozsianym

Definicja :

Stwardnienie rozsiane jest chorobą przewlekłą charakteryzującą się wieloogniskowym uszkodzeniem układu nerwowego. Dochodzi do uszkodzenia oraz rozpadu osłonek mielinowych włókien nerwowych. Na skutek zaniku osłonek dochodzi do zaburzeń przewodzenia, a nawet całkowitego przerwania przekazywania impulsów nerwowych. Konsekwencją narastającego procesu destrukcji jest uszkodzenie aksonu, i powstanie tzw. blizny glejowej.

Starsze, wcześniej powstałe ogniska mają dość zwartą konsytencję, są stwardniałe, zbliznowaciałe w odróżnieniu od "miękkich" (z obecnością licznych komórek zapalnych) świeżo powstałych zmian. Stąd nazwa schorzenia: "stwardnienie". Uszkodzenie włókien nerwowych może wystąpić we wszystkich regionach układu nerwowego, co w konsekwencji prowadzi do wystąpienia różnorodnych tzw. „rozsianych”
objawów. Dlatego choroba nosi miano :” rozsianego". Choroba ma podłoże immunologiczne.

Charakteryzuje się :

• okresami remisji i nawrotów objawów
• objawy są różne w zależności od postaci (wyróżniamy 3 )
• występowaniem u ludzi młodych 20 – 45 r.ż
• częściej chorują kobiety (estrogeny mogą zaburzać funkcjonowanie uk.odpornościowego)

Inne nazwy:
Multiple sclerosis (ang.) MS Sclerosis Multiplex (łać.) SM

Przyczyna :

Dotychczas nie ustalono przyczyny, można jedynie przypuszczać, że istotną rolę odgrywają :

• zakażenia wirusowe
• zatrucia
• zaburzenia żywieniowe

Postacie :

1) Mózgowa
2) Móżdżkowo – pniowa
3) Rdzeniowa

Typy kliniczne :
1) Z rzutami i remisjami (Relapsing-remitting RR). Charakteryzujący się występowaniem okresowych pogorszeń w postaci rzutów i następujących po nich remisji choroby. Po okresie rzutu następuje albo pełny powrót sprawności ruchowej do stanu wyjściowego przed rzutem, albo pozostają utrwalone deficyty.
2) Pierwotnie postępujący (Primary progressive - PP) Stopniowy postęp choroby bez wyraźnych rzutów i remisji.
3) Wtórnie postępujący (Secondary progressive - SP) Początkowo przebieg z rzutami i remisjami a następnie stopniowe pogarszanie się stanu klinicznego bez wyraźnie zaznaczonych rzutów.
4) Postępujący z rzutami (Progressive/relapsing - PR) Przebieg od początku stopniowo postępujący z wyraźnymi rzutami choroby, po których następuje całkowity lub niecałkowity powrót do stanu przed rzutem.
W okresie pomiędzy rzutami następuje stopniowe pogarszanie się stanu klinicznego.

Objawy :

Stwardnienie rdzeniowe – najczęstsze

Afazja - to całkowita lub częściowa utrata umiejętności posługiwania się językiem lub rozumienia mowy.
Ataksja – to bezład, niezborność ruchów, zaburzenie koordynacji :

Dysmetria - brak właściwej miary w ruchach

Osoba chora biorąc szklankę może ją zmiażdżyć (hipermetria-zbyt duża siła) lub nie potrafi chwycić kubka (hipsometria)
Adiadochokineza – to niemożność wykonywania naprzemiennych ruchów ręki.
Objawy oczne – podwójne widzenie, niewyraźne , oczopląs, zez, utrata widzenia kolorów
Pierwsze objawy :

• drętwienie, pogorszenie widzenia, kłopoty z chodzeniem, pogorszenie sprawności mięśni, głównie dłoni, wygórowane odruchy głębokie, zaburzenia połykania (dysfagia)

Cele fizjoterapii :

• poprawa ogólnej ruchomości
• poprawa równowagi - utrzymanie stabilności tułowia
• poprawa koordynacji
• zmniejszenie napięcia mięśniowego
• unikanie zbyt silnych obciążeń
• reedukacja chodu
• poprawa postawy

Metody :

Ćwiczenia stopniowe

• od pełnego do coraz mniejszego zakresu ruchu
• od szybkich do wolnych
• od symetrycznych do asymetrycznych
• od małego obciążanie do większego ( unikanie zbyt silnych )
• od krótkiego czasu trwania ćwiczeń do wydłużania
• Wszystkie typy ćwiczeń w zależności od stanu pacjenta , od biernych do oporowych (unikanie zbyt silnych ).
• Gdy pacjent jest leżący to profilaktyka przeciw przykurczowa, odleżynowa, zaburzenia oddychania.
• Przy spastycznych zaburzeniach ruchu stosować metodę Bobach.
• Ćwiczenia koordynacyjne np.PNF np. rytmiczna stabilizacja, zmiana kierunku ruchu na przeciwny.
• Stosowanie krioterapii unikanie ciepła
• Stretching
• Ćwiczenia w wodzie
• Dostosować terapię do fazy choroby ostra/ przewlekła : w ostrej ograniczamy się do ruchów biernych i zamiany pozycji w przewlekłej stosujemy metody
• Ćwiczenia Frenkla w ataksji

Przykłady ćwiczeń :

Równoważne

Koordynacyjne

Postawy

Bibliografia :
Nowotny J.:Zarys rehabilitacji w dysfunkcjach narządu ruchu. Kloster B.Ebelt-Paprotny G.:Poradnik fizjoterapeuty.Ossolineum. Grochala Rehabilitacja w chorobach uk.nerwowego
Obrazki: A.D.A.M
VHI Exercise Prescription Kits www.mspathways.ca http://www.sissel-online.com/ http://www.thera-bandacademy.com/