Fizjoterapia w nawykowym zwichnięciu rzepki u zwierząt

Zwichnięcie rzepki – to przemieszczenie rzepki w którym wypada ona z bruzdy międzykłykciowej.
(Dislocating kneecap, luxating patella, loose knee, trick knee)

Wyróżnia się zwichnięcie boczne rzepki oraz zwichnięcie przyśrodkowe (częściej występujące).

Medial – przyśrodkowe
Lateran – boczne

1) rzepka
2) kłykieć przyśrodkowy
3) więzadło rzepki
4) guzowatość piszeli
5) zwichnięcie przyśrodkowe (wewnętrzne)
6) zwichnięcie boczne

Więcej o mechanizmie urazu, konsekwencjach, objawach oraz leczeniu na http://www.vetserwis.pl/rzepka.html
Takie wady jak kolana szpotawe i koślawe, predysponują do zwichnięć rzepki

Szpotawość -> zwichnięcie przyśrodkowe

szpotawość koślawość
Zmiany w układzie mięśniowo-więzadłowym

	Szpotawość	Koślawość
Więzadła - rozciągnięte -przykurczone	w.poboczne zewnętrzne w.poboczne wewnętrzne	w.poboczne wewnętrzne w.poboczne zewnętrzne
Mięśnie - rozciągnięte -przykurczone	- m.dwugłowy uda - m.strzałkowe - m.półścięgnisty - m.półbłoniasty	- m.półścięgnisty - m.półbłoniasty - m.przywodziciel wielki - m.krawiecki - m.czworogłowy uda (przyśrodkowa głowa) - powięź biodrowo-udowa - pasmo biodrowo-piszczelowe - m.długłowy uda

Mięśnie przykurczone będziemy wzmacniać = rozciągać

Program usprawniania po operacji plastyki stawu kolanowego

W dniu zabiegu	Techniki	Zastosowanie	Częstość
W dniu zabiegu	krioterapia zimne okłady	- stosowane miejscowo - ból - obrzęk	2-3 razy/24h na 15 minut
W dniu zabiegu	Ćwiczenia bierne	- powolne zgięcie i wyprost w stawie kolanowym	2-3 razy/24h 1-2razy/24h 2-3razy/24h
1-3 dni po operacji	TENS	- użyć segmentarnej stymulacji	2-3 razy/24h 1-2razy/24h 2-3razy/24h
1-3 dni po operacji	MASAŻ	- odpowiedni ucisk na mięśnie : czworogłowy łydki przyśrodkową grupę mięśni uda - grzbietu - pozostałych kończyn kontrlateralne i ipsilateralne	2-3 razy/24h 1-2razy/24h 2-3razy/24h
1-3 dni po operacji	Ćwiczenia bierne	- zgięcie i wyprost w stawie kolanowym - ruchy w stawach biodrowych i skokowych - po ćwiczeniach krioterapia	2-3 razy/24h
1-3 dni po operacji	Ćwiczenia czynne i chód	- nie wykonywać - chód ograniczyć do minimum
4-21 dni po zabiegu	TENS	- użyć segmentarnej stymulacji	2-3 razy/24h
4-21 dni po zabiegu	Ciepłolecznictwo	- przed ćwiczeniami biernymi - na 10 minut położyć kompres	2-3razy/24h
4-21 dni po zabiegu	krioterapia	- po ćwiczeniach biernych - na 10 minut położyć kompres
4-21 dni po zabiegu	Ćwiczenia bierne	- zgięcie i wyprost - 10 x na kończynę operowaną - Ruszać stępem i stawem biodrowym w komfortowym zakresie ruchomości	2-3razy/24h
4-21 dni po zabiegu	MASAŻ	- operowanej kończyny - ostrożnie mobilizować tkanki w okolicy cięcia - szyi oraz grzbietu - specjalny ucisk na mięsień czworogłowy oraz przyśrodkowej grupy mięśni uda	2-3razy/24h
	Ćwiczenia czynne	- Krótkie spacery na smyczy - Namawiać na chód wolnymi, małymi krokami - Użyć podwieszenie / temblak lub ręcznik w celu wsparcia i prewencji przed potknięciem, upadkiem	2-3razy/24h
3-5 tydzień po zabiegu	TENS	- użyć segmentarnej stymulacji	Raz na dzień 2-3x/tydz.
3-5 tydzień po zabiegu	Ciepłolecznictwo	- przed ćwiczeniami	2-3razy/24h
3-5 tydzień po zabiegu	Krioterapia	- po ćwiczeniach
3-5 tydzień po zabiegu	Ćwiczenia bierne	- poruszać stawy w komfortowym zakresie ruchu - ruchy pedałowania/ rowerek (w pozycji leżącej i stojącej) - Stymulacja odruchu zgięcia - Stretching = rozciąganie	2-3razy/24h
3-5 tydzień po zabiegu	Ćwiczenia czynne	- Ćwiczenia przejścia z siedzenia do stania - Chód na smyczy - Namawiać na chód wolnymi małymi krokami - Max czas trwania to 15 minut	2-3razy/24h
3-5 tydzień po zabiegu	NMES	- jeśli dochodzi do osłabienia , zaniku mięśni należ zastosować stymulację mięśni	2-3x/tydz.
6-8 tydzień po zabiegu	TENS	- użyć segmentarnej stymulacji	2-3x/tydz
6-8 tydzień po zabiegu	Ciepłolecznictwo Krioterapia Ćwiczenia bierne Masaż	- przed ćwiczeniami - po ćwiczeniach - poruszać stawy w komfortowym zakresie ruchu - stretching = rozciąganie - operowanej kończyny - szyi oraz piersiowego od.kręgosłupa	2-3razy/24h 1-2razy/24h
6-8 tydzień po zabiegu	Ćwiczenia czynne	- Ćwiczenia przejścia z siedzenia do stania - Chód wokół koła - zwiększać stopniowo czas, dystans chodu	2 razy/ 24h
6-8 tydzień po zabiegu	NMES	- jeśli dochodzi do osłabienia , zaniku mięśni należ zastosować stymulację mięśni	2-3x/tydz.
6-8 tydzień po zabiegu	Ćwiczenia w wodzie	- bieżnia wodna : zaczynać krótkimi okresami treningowymi 2x po 2-3 minuty - pływanie i chód w wodzie	2-3x/tydz.
9-12 tydzień po zabiegu	TENS	- lokalnej lub segmentarnej stymulacji	2-3x/tydz
9-12 tydzień po zabiegu	Ciepłolecznictwo Krioterapia Ćwiczenia bierne	- przed ćwiczeniami - po ćwiczeniach - poruszać stawy w komfortowym zakresie ruchu - stretching = rozciąganie - ruchy pedałowania w leżeniu i staniu	2 razy /tydz.
9-12 tydzień po zabiegu	US	- przed ćwiczeniami - ciągłe US , 1W/cm2 maksymalnie
9-12 tydzień po zabiegu	MASAŻ	- operowanej kończyny - szyi oraz piersiowego od.kręgosłupa - ostrożna mobilizacja tkanek leżących wokół cięcia	1-2x/tydz.
9-12 tydzień po zabiegu	Ćwiczenia czynne	- ćwiczenia przejścia z siedzenia do stania - taniec - zwiększać stopniowo czas, dystans chodu - dozwolony szybki chód - NIE wolno wykonywać skoków	2 razy/tydz.
9-12 tydzień po zabiegu	NMES	- jeśli dochodzi do osłabienia , zaniku mięśni należ zastosować stymulację mięśni	2-3x/tydz.
9-12 tydzień po zabiegu	Ćwiczenia w wodzie	- bieżnia wodna : stopniowo zwiększać czas jednostki ćwiczeniowej - przy zanikach mięśni można dodać ciężarki ma kończynę operowaną - chód w wodzie i pływanie - czas trwania ćwiczeń : 10-20 minut	2-3x/tydz

Ważne skróty

TENS - przez skórna stymulacja nerwów = działanie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, rozluźnia nadmiernie napięte mięśnie, w leczeniu stanów zapalnych, poprawa ukrwienia, przyśpiesza gojenie się ran, blizn, pozwala na wzmocnienie i poprawę mięśni.

Może składać się z 4 elektrod lub 2 w zależności od potrzeb

Rozłożenie elektrod

NMES – stymulacja nerwowo-mięśniowa = stosowana w zanikach, osłabieniach mięśni

Stymulacja mięśni uda

US – ultradźwięki = działanie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, zmniejsza napięcie mięśniowe, poprawia ukrwienie. Przeciwwskazaniem do ich stosowania jest osteoporoza

Inne informacje

Ciepłolecznictwo - kompresy ciepłe stosujemy tylko wtedy gdy nie ma stanu zapalnego i gdy obszar na który kładziemy kompres nie jest ocieplony. Jeśli kompres jest gorący nie kładziemy go bezpośrednio na skórę tylko na założony wczesniej ręcznik.

Ćwiczenia bierne

Zgięcie stępu

Wyprost stępu

Zgięcie w st.kolanowym

Wyprost w st.kolanowym

Zgięcie w st.biodrowym

Wyprost w st.biodrowym

Taniec

Ćwiczenia w wodzie – należy zanurzyć do poziomu barków

Dostosowanie w zależności od wysokości pas

Ćwiczenia na bieżni na lądzie

Stymulacja odruchu zgięcia - w pozycji leżąc na zdrowym boku, prostujemy operowaną kończynę , zdrową kończynę przytrzymujemy drugą ręką.
Łapiemy za poduszeczkę stopy i delikatnie drażnimy to miejsce czekając na reakcję zgięcia całej kończyny (w stawie skokowym , kolanowym, biodrowym)

Nawykowe zwichnięcie rzepki może wynikać z braku stabilizacji mięśni odpowiadających za utrzymanie rzepki w odpowiedniej , pośredniej pozycji.
Ze względu na typ zwichnięcia boczne, przyśrodkowe jedne z grup mięśniowych wykazują zwiększone napięcie a drugie są osłabione.
Jeśli dochodzi do zwichnięcia bocznego to mamy przewagę mięśni bocznych uda ( m.obszerny boczny + napięcie pasma biodrowo-udowe) a osłabione są mięśnie prosty uda oraz obszerny przyśrodkowy. Gdy występuje zwichnięcie przyśrodkowe to sytuacja jest odwrotna czyli napięty jest mięsień obszerny przyśrodkowy a osłabiony boczny.

Dlatego ważne jest aby wiedzieć które grupy mięśniowe wzmacniać a które rozluźniać.
Dodatkowo należy wzmacniać antagonistyczne grupy mięśniowe czyli leżące po drugiej stronie ( z tyłu) kończyny aby zachować równowagę mięśniową.
Ważne jest aby w pierwszych dniach po operacji zalecić reżim związany z ruchem i zaopatrzyć się w stabilizator który będzie odciążał i zapewniał prawidłową stabilizację rzepki (niestety w Polsce ich brak – problem ten może rozwiązać nam odpowiednie bandażowanie – elastycznym bandażem NIE na sztywno tylko w celu stabilizacji rzepki – zapytać weterynarza).

Więcej na http://www.handicappedpets.com/k9brace/index.htm
Dodatkowo trzeba zwrócić uwagę na stopę która będzie rotować się na zewnątrz – ta pozycja sprzyja zwichnięciu , wiec należy zabezpieczyć stopę przed tą nieprawidłową pozycją i stymulować ją do przybierania odpowiedniej pozycji (poprzez bierną korekcję).

stabilizator dla ludzi

W stabilizatorze można a nawet należy wykonywać ćwiczenia.
W późniejszym okresie (indywidualnie dobranym) należy wprowadzać ćwiczenia które będą poprawiać stabilizację w stawie kolanowym, działać proprioceptywnie oraz poprawiać równowagę i zabezpieczać przed upadkami. Ćwiczenia te prowadzić się z użyciem wielu środków takich jak : piłki, balansjery, stepery, taśmy, wałki i inne.

Bibliografia :
Program usprawniania po zabiegu przetłumaczony z Essentials Facts of Physiotherapy in Dogs and Cats Rehabilitation and Pain Management – B.Bockstahler i wsp.