Uszkodzenie nerwów obwodowych - objawy, przyczyny

Przyczyny uszkodzenia pojedynczych nerwów obwodowych

  • urazy (uraz drążący, złamanie kości, igła)
  • ostry ucisk (śpiączka, znieczulenie ogólne, głęboki sen, opaska uciskowa, opatrunek gipsowy, krwiak)
  • przewlekły ucisk (kanał nadgarstka, kanał łokciowy, kanał stępu)
  • ostre niedokrwienie (kolagenozy, cukrzyca)

Uszkodzenie na poziomie ramienia

  • uraz drążący

Nerw pośrodkowy

  • injekcje dożylne w ok. zagięcia łokciowego
  • złamania kości przedramienia
  • guzy ok. przedramienia
  • krwiak przedramienia
  • mononeuritis multiplex
  • neuropatia splotu barkowego
  • uwięźnięcie w kanale m. odwracacza obłego ramienia
  • przetoka tętniczo-żylna w odc. Przedramienia

Uszkodzenie w ok. nadgarstka

  • zespół cieśni nadgarstka
  • uraz drążący
  • złamanie kości nadgarstka

Porażenie:

Nerw pośrodkowy-uszkodzenie

  • zginacza promieniowego nadgarstka
  • mięśni nawrotnych
  • zginacza głębokiego palców
  • mięśni kciuka
  • mięśni glistowatych strony promieniowej

Upośledzenie:

  • zginania wszystkich palców w bliższych stawach międzypaliczkowych
  • zginania wskaziciela i kciuka we wszystkich stawach
  • odwodzenia i przeciwstawiania kciuka

„Ręka kaznodziei” (wyprostowane palce I i II)

„Ręka małpia” (zanik mięsni głównie w obrębie kłębu kciuka) Zaburzenia czucia – 3 i ½ palca (licząc od kciuka) od str.dłoniowej

Zespół cieśni nadgarstka. Najczęstsza neuropatia z uwięźnięcia spowodowana uciskiem n. pośrodkowego pod troczkiem zginaczy w ok. nadgarstka.

Czynniki predysponujące:

  • otyłość
  • zap. stawu nadgarstka
  • przebyte złamanie kości nadgarstka
  • wielokrotnie powtarzane ruchy nadgarstka (wibrujące narzędzia, robienie na drutach, gra na fortepianie, wieszanie prania)
  • ciąża
  • niedoczynność tarczycy
  • akromegalia
  • ziarnina (gruźlica, sarkoidoza)
  • torbiel galaretowata pochewki ścięgna
  • przetoka tętniczo-żylna do dializy umieszczona na przedramieniu
  • złogi amyloidu w ok. nadgarstka
  • cukrzyca

Objawy:

  • ból, mrowienie, pieczenie, drętwienie, nasilające się przy ruchach ręki (zwykle palec wskazujący i środkowy, czasem cała ręka)
  • ból może promieniować wzdłuż ramienia, aż do barku i przez rękę do małego palca
  • ból budzi chorego w nocy
  • ból ustępuje przy zwieszeniu ręki w dół oraz przy potrząsaniu dłonią
  • w godzinach rannych palce wydają się obrzęknięte, sztywne i niesprawne
  • w końcowym okresie dochodzi do osłabienia i zaniku mięśnia odwodziciela krótkiego kciuka i bardziej wyraźnych zaburzeń czucia w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego

Uszkodzenie w okolicy łokcia

  • uraz drążący
  • złamanie z przemieszczeniem
  • zapalenie stawów

Nerw łokciowy

  • ucisk nerwu w rowku łokciowym kłykcia przyśrodkowego (śpiączka, znieczulenie ogólne, kule łokciowe, opieranie łokcia o otwarte okno samochodu)
  • zespół kanału łokciowego (uwięźnięcie pod włóknistym pasmem przebiegającym między dwoma głowami zginacza łokciowego nadgarstka)
  • mononeuritis multiplex
  • przetoka tętniczo-żylna do dializ w ok. przedramienia

Uszkodzenie w ok. nadgarstka

  • uraz drążący
  • złamanie z przemieszczeniem
  • torbiel galaretowata nadgarstka
  • zapalenie stawów
  • brak osłabienia zginaczy nadgarstka, palców małego i serdecznego
  • brak zaburzeń czucia

Uszkodzenie w obrębie ręki

  • powtarzalny uraz (wibrujące narzędzia, długotrwałe opieranie się o kierownicę np. roweru, podnoszenie ciężarów, maszyny do strzyżenia trawników, kule inwalidzkie)
  • zapalenie stawów
  • torbiel galaretowata nadgarstka
  • uraz drążący
  • uszkodzeniu ulegają wyłącznie głębokie gałęzie ruchowe
  • może być zaoszczędzony mięsień odwodziciel palca małego
  • brak zaburzeń czucia

Porażenie:

Nerw łokciowy - uszkodzenie

  • mięśni międzykostnych, glistowatych po stronie łokciowej
  • przywodziciela kciuka
  • mięśni kłębika
  • zginacza łokciowego nadgarstka
  • części łokciowej głębokiego zginacza palców

Zniesienie odwodzenia i przywodzenia palców, upośledzenie przywodzenia kciuka. „Ręka szponiasta” – przestrzenie międzykostne zapadnięte, kłębik spłaszczony, palce lekko zgięte w stawach międzypaliczkowych, mały palec ustawiony w odwiedzeniu. Zaburzenia czucia – 11/2 palca po stronie dłoniowej i 21/2 palca od strony grzbietowej (licząc od małego palca)

Przyczyny uszkodzenia

  • uraz drążący
  • złamanie trzonu kości ramiennej

Nerw promieniowy

  • ucisk w obrębie dołu pachowego spowodowany opatrunkiem gipsowym oraz przewieszeniem ramienia przez krawędź łóżka w trakcie znieczulenia ogólnego
  • proces rozrostowy w obrębie dołu pachowego
  • ucisk w rowku promieniowym kości ramiennej (porażenie sobotniej nocy), ucisk przez opaskę uciskową
  • mononeuritis multiplex

Porażenie:

  • m. trójgłowego
  • m. ramienno-promieniowego
  • prostowników ręki i palców
  • prostownika kciuka

Nerw promieniowy-uszkodzenie

  • m. nawrotnego obłego przedramienia
  • m. prostownika długiego kciuka

„Ręka cepowata- brak prostowania palców i nadgarstka, osłabienie uścisku dłoni

Zaburzenia czucia – niestałe – grzbietowa powierzchnia I-III palca

Przyczyny uszkodzenia:

  • uraz (zwichnięcie stawu ramiennego)
  • mononeuritis multiplex
  • neuropatia splotu barkowego

Nerw pachowy

Nerw zaopatruje mięsień naramienny (odwodzenie ramienia) oraz unerwia niewielki obszar skóry na bocznej powierzchni ramienia w jego górnej części.

Przyczyny uszkodzenia:

  • uraz barku

Nerw piersiowy długi

  • długie dźwiganie ciężkich przedmiotów
  • neuropatia splotu barkowego
  • mononeuritis multiplex
  • gwałtowne ruchy ramienia

Nerw unerwia mięsień zębaty przedni odpowiedzialny za stabilizację łopatki. „Łopatka skrzydłowata” – odstawanie łopatki przy próbie wyciągnięcia rąk w przód przeciw oporowi.Upośledzenie unoszenia przed sobą kończyny górnej powyżej głowy.

Przyczyny uszkodzenia:

  • uraz
  • neuropatia splotu barkowego
  • mononeuritis multiplex
  • Nerw nadłopatkowy
  • Nerw zaopatruje mięśnie nad i podgrzebieniowy (ból w ok. barku oraz osłabienie i zanik w/w mięśni).

Przyczyny uszkodzenia:

  • uraz drążący

Nerw kulszowy

  • ucisk zewnętrzny (śpiączka, znieczulenie ogólne)
  • iniekcje domięśniowe wykonywane w niewłaściwym miejscu
  • guzy i tętniaki w obrębie miednicy
  • ucisk przez ciężarną macicę
  • uraz podczas powikłanego porodu
  • złamanie kości udowej i kości miednicy
  • zabiegi chirurgiczne na stawie biodrowym, jego złamania i przemieszczenia

Objawy uszkodzenia:

  • osłabienie i zanik zginaczy stawu kolanowego oraz wszystkich mięśni poniżej stawu kolanowego
  • zniesienie odruchu skokowego
  • upośledzenie czucia obejmujące całą stopę (z wyjątkiem ok. kostki przyśrodkowej) oraz obszar boczno-tylny podudzia

Przyczyny uszkodzenia:

  • uraz drążący stawu kolanowego
  • Nerw strzałkowy wspólny
  • złamanie z przemieszczeniem (górny koniec strzałki)
  • uraz lub ucisk na nerw w okolicy głowy kości strzałkowej: długie przebywanie w pozycji leżącej, pozycji kucznej lub klęczącej, opatrunek gipsowy kończyny dolnej, szyna lub ciasny bandaż, torbiel podkolanowa
  • mononeuropatia multiplex
  • neuropatia obwodowa (np.cukrzycowa)
  • rodzinna neuropatia z nadwrażliwości na ucisk

Objawy uszkodzenia:

  • niemożność wykonania ruchu stopą na zewnątrz i ku górze
  • upośledzenie zginania grzbietowego stopy i palców
  • stopa końsko-szpotawa
  • chód „koguci”, „brodzacy”
  • zanik mięśni grupy strzałkowej oraz mięśni grupy przedniej piszczeli i mięśnia prostownika krótkiego palców (grzbietowa powierzchnia stopy)
  • upośledzenie czucia na zewnętrznej powierzchni podudzia i grzbiecie stopy

Podobny zespół – rwa kulszowa porażenna (ucisk korzenia L5)

Przyczyny uszkodzenia:

  • złamania kości piszczelowej
  • uraz dołu podkolanowego

Nerw piszczelowy

Objawy uszkodzenia:

  • upośledzenie zginania podeszwowego stopy i palców
  • upośledzenie odwracania w stawie skokowym
  • zanik mięśni łydki i podeszwy
  • zniesienie odruchu skokowego (często też odr. podeszwowego)
  • upośledzenie czucia podeszwowej okolicy stopy łącznie z jej brzegami przyśrodkowym i bocznym

Zespół cieśni stępu (zespół kanału kostki przyśrodkowej) Uwięźnięcie n. piszczelowego pod troczkiem zginaczy znajdującym się do tyłu i poniżej kostki przyśrodkowej.

Przyczyny:

  • miejscowy uraz
  • torbiel galaretowata
  • zapalenie kości stawu skokowego
  • cukrzyca
  • niedoczynność tarczycy

Objawy:

  • ból, pieczenie, mrowienie, drętwienie skóry podeszwy stopy i pięty nasilający się w pozycji stojącej i w czasie chodzenia
  • zaburzenia czucia przyśrodkowej części podeszwy

Metatarsalgia Mortona
Nerwiak gałęzi nerwu podeszwowego odchodzącej w kierunku palców stopy (3 lub 4 przestrzeń międzykostna stopy)

Objawy:

  • silne, palące, napadowe bóle w okolicy podeszwy początkowo przy chodzeniu potem stałe
  • bolesność dotykowa okolicy jednego lub kilku stawów śródstopno-paliczkowych Wstrzyknięcie lidokainy od strony grzbietowej w miejsce tkliwości dotykowej usuwa bóle, co potwierdza właściwe rozpoznanie

Przyczyny uszkodzenia:

  • uraz
  • cewnikowanie tętnicy udowej

Nerw udowy

  • guzy i tętniaki wewnątrz jamy brzusznej
  • krwiak wewnątrz jamy brzusznej (pęknięty tętniak, stosowanie leków przeciwkrzepliwych, hemofilia)
  • ropień mięśnia lędźwiowo-udowego
  • przepuklina udowa
  • tętniak tętnicy udowej
  • amiotrofia w przebiegu cukrzycy

Objawy uszkodzenia:

  • osłabienie prostowania w stawie kolanowym
  • niewielkie osłabienie zginania w stawie biodrowym
  • zanik mięśnia czworogłowego
  • zniesienie odruchu kolanowego
  • upośledzenie czucia na przedniej powierzchni uda oraz na niewielkim obszarze po stronie przyśrodkowej poniżej stawu kolanowego

Podobny obraz kliniczny przy uszkodzeniu korzeni L3/L4
Splot ramienny (gałęzie przednie nerwów rdzeniowych C5-Th1)

Przyczyny uszkodzenia:

  • urazy pachy
  • urazowe przemieszczenia głowy kości ramiennej
  • długotrwała narkoza z odwiedzionym ramieniem
  • żebro szyjne
  • nowotwory szczytu płuca

Porażenie górne (Erba-Duchenne’a) Porażenie dolne (Dejerine-Klumpkego)
Porażenie górne (Erba-Duchenne’a)

Splot ramienny

  • dotyczy głównie mięśni obręczy barkowej
  • zniesienie odwodzenia ramienia i zginania przedramienia
  • kończyna zwisa wzdłuż tułowia wyprostowana w łokciu, a przedramię jest nawrócone
  • zaburzenia czucia w obrębie bocznej strony barku i ramienia

Porażenie dolne (Dejerine-Klumpkego)

  • dotyczy krótkich mięśni rąk
  • porażenie i zaniki mięśniowe obejmujące drobne mięśnie dłoni prowadzące do powstania „ręki szponiastej”
  • zaburzenia czucia głównie łokciowej strony kończyny
  • niekiedy objaw Hornera

Zespół żebra szyjnego i zespół mięśnia pochyłego przedniego, czyli zespół górnego otworu klatki piersiowej (ucisk dolnej części splotu ramiennego i tętnicy podobojczykowej w kanale mięśni pochyłych pomiędzy mięśniem pochyłym przednim i środkowym)

  • uporczywe bóle barku promieniujące do okolicy unerwionej przez n. łokciowy i nasilające się w pozycji z opuszczonym ramieniem, zwłaszcza po obciążeniu kończyny
  • ubytki z zakresu dolnego splotu ramiennego
  • cechy ucisku żyły (obrzęk) i tętnicy podobojczykowej (objaw Adsona – znikanie tętna na tętnicy promieniowej po stronie chorej przy zwrocie głowy w tę stronę z głębokim wdechem)

Neuralgia amiotroficzna ramieniowa (zespół Parsonage’a-Turnera)

  • zakażenie wirusowe, sprawa alergiczno-zapalna?
  • ostre bóle w okolicy barku
  • osłabienie i zaniki mięśni obręczy barkowej po jednej lub obu stronach (mięśnie grzbietowe, naramienny czworoboczny, czasem mięsień zębaty przedni)
  • często zaburzenia czucia na bocznej powierzchni ramienia w jego górnej części (n.pachowy)
  • czasem niewielkie zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym
  • przebieg pomyślny, ale zaniki mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy

Przyczyny uszkodzenia:

  • urazy
  • nowotwory
  • krwotoki
  • rtg terapia
  • Splot lędźwiowo-krzyżowy
  • plexitis lumbosacralis (analogicznie do amiotroficznej neuralgii ramieniowej)

Objawy uszkodzenia:

  • promieniowanie bólu do kończyny dolnej
  • wiotkie niedowłady wielu mięśni tej kończyny (zginacze i przywodziciele uda, prostowniki i zginacze kolana, mięśnie pośladków, prostowniki i zginacze stopy oraz palców)
  • brak odruchu kolanowego i skokowego
  • zaburzenia wydzielania potu na kończynie dolnej

Rwa ramienna (brachialgia)

Zespoły korzeniowe. Przyczyna-zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego kręgosłupa i związany z tym ucisk odpowiednich korzeni i wtórne zmiany zapalne
Inne terminy

  • zapalenie korzeni szyjnych (radiculitis cervicalis)
  • radikulopatia szyjna (radiculopathia cervicalis)
  • bóle promieniujące od karku do ramienia i wzdłuż kończyny górnej do palców (niekiedy do łopatki i przedniej powierzchni klatki piersiowej)
  • nasilenie bólów przy opuszczaniu kończyny, ruchach szyją, kaszlu, wysiłku fizycznym
  • parestezje związane z unerwieniem korzeniowym
  • napięcie i przykurcz mięśni karku
  • bólowe ograniczenie ruchów szyi
  • bolesność w dole nadobojczykowym
  • dodatni objaw Bikelesa (ból przy prostowaniu przedramienia kończyny uniesionej do poziomu i odwiedzionej w stawie ramiennym)
  • zaburzenia czucia korzeniowe
  • osłabienie odruchów
  • zanik mięśni (po dłuższym zajęciu korzeni ruchowych)

Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym krążek międzykręgowy – C4-C5 korzeń –C5
promieniowanie bólu i ew. zab. czucia – ok.mięśnia naramiennego niedowłady – m. naramienny i dwugłowy
osłabienie lub zniesienie odruchów - z m.dwugłowego

Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym krążek międzykręgowy – C5-C6 korzeń –C6
promieniowanie bólu i ew. zab. czucia – boczna powierzchnia ramienia i przedramienia
parestezje – kciuk i ew. wskaziciel, prostowniki promieniowe nadgarstka niedowłady – m. dwugłowy i ramienno-promieniowy
osłabienie lub zniesienie odruchów - z m.dwugłowego

Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym krążek międzykręgowy – C6-C7 korzeń –C7 promieniowanie bólu i ew. zab. czucia – tylna powierzchnia ramienia i przedramienia parestezje – wskaziciel i palec środkowy. niedowłady – m. trójgłowy, niekiedy mm. zginacze palców osłabienie lub zniesienie odruchów - z m.trójgłowego

Objawy korzeniowe w odcinku szyjnym krążek międzykręgowy – C7 – Th1 korzeń –C8 promieniowanie bólu i ew. zab. czucia – przyśrodkowa powierzchnia ramienia iprzedramienia parestezje – palec mały i obrączkowy. niedowłady – krótkie mięśnie ręki. osłabienie lub zniesienie odruchów - z m.trójgłowego

Rwa kulszowa (ischialgia)

Przyczyna – ucisk korzeni (najczęściej L5 i S1) w wyniku choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa (zwyrodnienie krążka międzykręgowego, uwypuklenie lub wypadnięcie jądra miażdżystego i zmiany stawów międzywyrostkowych) z dołączonym wtórnym jałowym procesem zapalnym i zaburzeniami dynamicznymi mięśni.
Inne terminy

  • zapalenie korzeni lędźwiowo-krzyżowych (radiculitis lumbo-sacralis)
  • radikulopatia lędźwiowo-krzyżowa (radiculopathia lumbo- sacralis)
  • bywa zapoczątkowana przez nawracające bóle ok. lędźwiowo-krzyżowej (postrzał lumbago)
  • zaczyna się przeważnie ostro (dźwignięcie ciężaru, nagły ruch kręgosłupa, czasemoziębienie)
  • silny ból promieniujący od ok. lędźwiowo-krzyżowej do pośladka i wzdłuż tylnej lub tylno- bocznej powierzchni kończyny dolnej, nawet do stopy
  • odruchowe skrzywienie kręgosłupa
  • wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych
  • dodatni objaw Lasegue’a
  • objaw Neriego (ból w ok. lędźwiowej przy zgięciu karku)
  • zaburzenia czucia w zakresie uszkodzonego korzenia (zewnętrzny brzeg stopy –S1, paluch – L5)
  • brak odruchu skokowego (korzeń S1)
  • niekiedy niedowład, zwłaszcza mięsni prostujących stopę i paluch (korzeń L5 – tzw. rwa kulszowa porażenna).

Rwa udowa (femoralgia)

Przyczyna – zmiany zwyrodnieniowe analogiczne do rwy kulszowej
Inne terminy

  • neuralgia udowa (neuralgia femoralis)
  • neuropatia udowa (neuropathia femoralis)
  • bóle wzdłuż przedniej powierzchni uda
  • dodatni objaw Mackiewicza (ból uda przy biernym zginaniu st. kolanowego u chorych leżących na brzuchu)
  • zab. czucia na przedniej powierzchni uda
  • osłabienie lub zniesienie odruchu kolanowego
  • czasem niedowład i zanik mięśnia czworogłowego

Najnowsze artykuły z tej kategorii