Urazy

Contusio – stłuczenia

Powstają w wyniku upadku, uderzenia.

Objawy

• ból tkanek miękkich,
• krwiaki,
• zwiększenie ucieplenia,
• obrzęki

Rehabilitacja przy stłuczeniu

• na początku zimne okłady, krioterapia aby obkurczyły się naczynia krwionośne co powoduje powstanie mniejszego krwiaka i aby działać przeciwbólowo i zmniejszyć obrzęk
• ćwiczenia synergistyczne,
• ćwiczenia izometryczne by uruchomić pompę mięśniową ,aby nastąpiło szybsze krążenie w miejscu stłuczenia i szybsza resorbcja krwiaka,
• ćwiczenia czynne do granicy bólu.
• po pewnym czasie resorbcja krwiaka następnje po zabiegach ciepłoleczniczych.

Distorsio – skręcenie

Dochodzi do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu, chwilowe przemieszczenie się powierzchni stawowych względem siebie i samoistne ich nastawienie w momencie urazu. Uszkadza się torebka stawowa i więzadła.

Skala skręceń

1 stopień – naciągnięcie więzadeł i torebki stawowej
2 stopień – rozwłóknienie
3 stopień – rozerwanie
4 stopień – rozerwanie połączone z oderwaniem kawałka kostnego (złamanie awulsyjne – więzadła odrywaja sie w miejscu przyczepu)

Objawy

• przymusowe ustawienie stawu,
• ból,
• obrzęk,
• krwiak,
• bolesność przy ruchach czynnych

Rehabilitacja przy skręceniu

• podobna jak przy stłuczeniach,
• unieruchomienie,
• ćwiczenia czynne,
• ćwiczenia synergistyczne,
• ćwiczenia izometryczne,
• pozycje ułożeniowe- przeciwobrzękowe ( wszystko to co stymuluje uk.krwionośny )

Powikłania

• skręcenie nawykowe - distorsio habitualis,
• niewydolność/niestabilność więzadłowa

Luxatio – zwichnięcie

Przekroczenie fizjologicznej ruchomości, przemieszczenie powierzchni stawowych, uszkodzenie torebki stawowej, więzadeł i chrząstki. Częściowa lub całkowita utrata styczności stawowej

Objawy

• zniekształcenie obrysu stawu,
• przymusowe ustawienie kończyny,
• zniesienie ruchów czynnych

Nastawia lekarz – ręcznie a następnie unieruchamia.

Rehabilitacja przy zwichnięciu

• ćwiczenia izometryczne,
• ćwiczenia synergistyczne,
• ćw. czynne w małym zakresie, utrzymanie siły mm. , dobrego zakresu ruchomości, poprawa stabilności

Leczenie czynnościowe

• fizykoterapia,
• 1 tydz. po urazie ćw.czynne,
• 2 tydz. ćw.izometryczne, czynne wolne,
• 3 tyg.ćw.oporowe

Tkanki miękkie – 3 tyg. na regeneracje,

• ćwiczenia bierne rozciągają mięśnie co pobudza patologiczna ruchomość i niestabilność
• ćw.czynne zdrowych odcinków ciała, krążeniowe, przeciwobrzękowe

Powikłania

• wczesne – uszkodzenie tk. miękkich, powierzchni stawowych, naczyń, nerwów
• późne – zwichnięcia nawykowe, zespół Suddeca, przykurcze, zesztywnienie stawów, zmiany zwyrodnieniowe

Fractura – złamanie

Przerwanie ciągłości tkanki kostnej na całym przekroju lub częściowe przerwanie – nadłamanie lub pęknięcie z przemieszczeniem lub bez przemieszczenia (złamanie zielonej gałązki-złamanie podokostnowe)

Złamania dzielimy

1.Podział uwzględniający – mechanizm

• bezpośrednie – siła na kość – poprzeczne, klinowate, zmiażdżenia, wieloodłamowe
• pośrednie – siła oddziływuje przez inną kość,staw,mięśnie – z przeciążenia, zgięcia, skręcenia, zgniecenia

2.Podział ze względu na szczelinę

• podłużne
• poprzeczne
• kątowe
• skośne

3.Podział ze względu na długość

• kątowe
• obrotowe

4.Podział ze względu na umiejscowienie

• nasady,
• trzony,
• powierzchnie stawowe

5.Podział uwzględniający obecność powikłań

• bez powikłań
• z powikłaniami :
  • pierwotne – uszkodzenie nerwów, naczyń, narządów wew., tkanek miękkich
  • wtórne – opóźniony zrost, pseudoartrosis, jałowe martwice, przykurcz (conatractura), przykurcz Volkmana, ischemika Volkmana, zespół Suddecka, porażenia, odleżyny, osłabienie siły mięśniowej.

Objawy

• ból
• zniekształcenie osi kończyny ze skróceniem lub wydłużeniem
• patologiczna ruchomość
• zniesienie czynności uszkodzonego odcinka
• ograniczenie ruchomości w stawach sasiednich

Leczenie złamań

• zachowawcze: nastawienie, unieruchomienie, usprawnianie
• operacyjne-złamania otwarte, powikłane z uszkodzenia nerwów,naczyń, politraumy- złamania wielomiejscowe
• zespolenie (śruby, gwoździe, płyty,druty,gips)
• osteosynteza stabilna:
• wewnętrzna – może przebiegać z rozwiercenie lub bezodwiercenia jamy szpikowej, korzysta się ze śrub, wkrętów, płyt DHS, gwożdzi, drutów Kruchnera, prętów Endera)
• zewnętrzna śruby do stawu i na zewnątrz podkręca się je, można ćwiczyć z pacjentem i jest bezpośredni dostęp do miejsca
• chwilowe naciski osiowe – wzmagają osteosyntezę
• Leczenie czynnościowe – wyciąg za kończynę stosowane w zwichnięciach i złamaniach,
• ćwiczenia

Bibliografia :
Dega – Ortopedia i traumatologia
Żuk&Dziak – Ortopedia z traumatologią narządu ruchu
Nowotny - Zarys rehabilitacji w dysfunkcjach narządu ruchu